«Πορεία Δημιουργίας»: Όχι στην απόλυτη δυσφήμιση της Δυτικής Μακεδονίας – Η θέση του συνδυασμού για το θέμα της κατασκευής εργοστασίου καύσης σκουπιδιών
Στο πλαίσιο της επικείμενης συζήτησης στο ΠΣ που αφορά την «Γνωμοδότηση επί της ΣΜΠΕ για το σχέδιο δημιουργίας δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) από Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ)», ως συνδυασμός, δηλώνουμε έγκαιρα και ξεκάθαρα, ότι είμαστε αντίθετοι όχι απλά με τα όσα αναφέρονται στο κείμενο της ΣΜΠΕ, αλλά με την φύση του έργου, επί της αρχής, αρνούμενοι να δεχθούμε την υλοποίηση μονάδας καύσης Απορριμμάτων στην ΠΕ Κοζάνης και γενικότερα σε οποιαδήποτε περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, για τους παρακάτω λόγους:
- Θα υπάρξουν περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις τόσο στο φυσικό, όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής.
Η λειτουργία της μονάδας καύσης απορριμμάτων θα δημιουργήσει αναπόφευκτα περιβαλλοντική επιβάρυνση, από την έκλυση των αέριων ρύπων και τα υπολείμματα της καύσης, αλλά και από τις οδικές μεταφορές των απορριμμάτων από άλλες περιοχές. Η επιβάρυνση αυτή αφορά τόσο σε παραμέτρους του φυσικού περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα τον αέρα και το έδαφος, όσο και σε παραμέτρους του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα ο αυξημένος κίνδυνος για την υγεία των πολιτών, η απαξίωση για εγκατάσταση ή επιστροφή πληθυσμού στην περιοχή, η μείωση των υλικών αξιών των πολιτών της περιοχής και φυσικά η μείωση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών προϊόντων και ιδιαίτερα των αγροδιατροφικών.
- Απαξιώνεται περαιτέρω η εικόνα της Δυτικής Μακεδονίας και ιδιαίτερα της ΠΕ Κοζάνης.
Μέχρι σήμερα ο ενεργειακός άξονας Κοζάνη – Πτολεμαΐδα -Αμύνταιο ήταν μία περιοχή περιβαλλοντικά υποβαθμισμένη λόγω της λιγνιτικής δραστηριότητας από την ΔΕΗ Α.Ε, με αποτέλεσμα η εικόνα της περιοχής να είναι προβληματική.
Η κατασκευή της μονάδας καύσης στην ΠΕ Κοζάνης θα απαξιώσει απόλυτα την εικόνα της περιοχής, μιας και θα εμπεδωθεί στον κόσμο η άποψη ότι η συγκεκριμένη περιοχή ενδείκνυται μόνο για ρυπογόνες δραστηριότητες. Από μόνο του το γεγονός αυτό είναι ανασταλτικός παράγοντας για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
- Αλλοιώνεται η φιλοσοφία του προγράμματος «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» και αμφισβητείται πλέον η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής του στην πράξη.
Όπως αναφέρεται στο κείμενο του Προγράμματος «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση», στόχος του είναι η μετάβαση της χώρας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, με κοινωνικά δίκαιο και βιώσιμο τρόπο. Παρέχοντας στήριξη σε εκείνες τις περιοχές και τους ανθρώπους που πλήττονται από τις κοινωνικές, εργασιακές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μετάβασης. Παράλληλα θέτει έξι άξονες προτεραιότητας προκειμένου να ενταχθούν στοχευμένα έργα, που θα διαμορφώσουν το νέο αναπτυξιακό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο των περιοχών της απολιγνιτοποίησης.
Σε κανέναν από τους άξονες αυτούς δεν αναφέρεται κάποια ενδεικτική δράση που να αφορά δημιουργία μονάδων καύσης Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Αντίθετα αναφέρεται με έμφαση η στροφή στις πράσινες τεχνολογίες και η υλοποίηση έργων καθαρής ενέργειας, δημιουργίας πράσινων υποδομών, ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της τοπικής οικονομίας και βελτίωσης της ποιότητας της ζωής των πολιτών.
- Θα εγκαταλειφθούν καθαρά φιλοπεριβαλλοντικές μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων όπως η πρόληψη, η προετοιμασία για επανάχρηση και η ανακύκλωση.
Η πρόληψη, η προετοιμασία για επανάχρηση και η ανακύκλωση, οι οποίες είναι πρώτες στην πυραμίδα ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των απορριμμάτων, σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα εγκαταλειφθούν ή θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα, στο βωμό της λειτουργίας των μονάδων καύσης που θα απαιτούν εγγυημένα απαραίτητες ποσότητες απορριμμάτων για την ομαλή λειτουργία τους.
- Ανάπτυξη υποδομών αξιοποίησης των απορριμμάτων για παραγωγή βιοαερίου και πράσινου υδρογόνου (Η2) και όχι υποδομών για την καύση τους.
Μετά και την πρόσφατη ψήφιση στη Βουλή του Νόμου για την παραγωγή βιοαερίου και πράσινου υδρογόνου, μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη και σε εμπορική κλίμακα από τη ΔΙΑΔΥΜΑ, σύγχρονες τεχνολογίες ανάκτησης ενέργειας από οργανικά απορρίμματα χωρίς καύση (είναι διαθέσιμη και έτοιμη προς εφαρμογή αντίστοιχη μελέτη που χρηματοδοτήσαμε ως Περιφερειακή Αρχή). Σε εγκαταστάσεις υποδομών νόμιμες πλέον, επιλέξιμες Ευρωπαϊκών ενισχύσεων με υψηλά ποσοστά, ακριβώς γιατί είναι φιλικές προς το περιβάλλον και εντάσσονται στην στρατηγική της Ε.Ε. για μία κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη εως το 2050.
Με τον τρόπο αυτόν χτίζονται πράσινες αλυσίδες οικονομιών (αλυσίδα αξιών πράσινου υδρογόνου Η2) με πολλές και σταθερές θέσεις εργασίας στη Δυτική Μακεδονία ενώ διατηρείται και το προβάδισμα της Περιφέρειας μας και ειδικότερα του 1ου βαθμού αυτοδιοίκησης στη χώρα, στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Άλλες παρατηρήσεις.
Παράλληλα με αυτές τις θεμελιώδεις μας διαφωνίες μας επί της αρχής της επιλογής της καύσης των σκουπιδιών σε σχέση με άλλες καθαρότερες μεθόδους διαχείρισης τους, έχουμε σοβαρές ενστάσεις και θεωρούμε ελλιπή, ατεκμηρίωτη και μη αξιόπιστη την παρούσα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που αφορά τη δημιουργία δικτύου μονάδων καύσης, και ειδικότερα είναι οι εξής:
α) Στο 4ο κεφάλαιο της ΣΜΠΕ, όπου γίνεται η περιγραφή του σχεδίου, γίνεται αναφορά στη χωροθέτηση των μονάδων εντός των Διαχειριστικών Ενοτήτων, με κριτήριο την κεντροβαρικότητα ως προς τις ποσότητες ΑΕΠΥ σε επίπεδο Π.Ε, παρ’ όλου που αυτό, όπως και η ίδια η ΣΜΠΕ το διευκρινίζει σε υποσημείωση, δεν είναι αντικείμενο της.
Θεωρούμε την αναφορά αυτή ατεκμηρίωτη και σκόπιμη, προκειμένου να διαμορφωθούν τετελεσμένες καταστάσεις σε ότι αφορά τις περιοχές που θα κατασκευαστούν οι μονάδες καύσης.
Πιο συγκεκριμένα:
Η ΣΜΠΕ, ως στρατηγικό κείμενο που είναι, εξετάζει και αξιολογεί τις ενδεχόμενες επιπτώσεις του σχεδίου με βάση τις ιδιότητες του περιβάλλοντος της χώρας και δεν υπεισέρχεται σε διερεύνηση και αξιολόγηση πιθανόν επιπτώσεων τοπικού χαρακτήρα.
Άρα γιατί μπαίνει στον πειρασμό η ΣΜΠΕ να προτείνει ενδεικτική έστω χωροθέτηση των μονάδων, όταν η ίδια λέει ότι δεν είναι στο αντικείμενό της και μάλιστα θέτοντας ως μοναδικό κριτήριο την κεντροβατικότητα ως προς τις ποσότητες ΑΕΠΥ σε επίπεδο Π.Ε;
Tο κριτήριο αυτό είναι επιεικώς άστοχο για την χωροθέτηση ενός έργου, που εκ της φύσεως του αποτελεί ένα κατ’ εξοχήν περιβαλλοντικό σχέδιο και ειδικά στην περίπτωση της ΠΕ Κοζάνης δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά;;;
Σε τέτοια φύσης έργα κυρίαρχο κριτήριο είναι η εξέταση μεταβλητών που αφορούν το τοπικό φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, τόσο σε ότι αφορά την υφιστάμενη κατάστασή τους, όσο και την αθροιστική κατάσταση που θα προκύψει, για αυτά, μετά την εκτέλεση του έργου.
β) Στο κεφάλαιο 5, στο οποίο εξετάζονται οι εναλλακτικές δυνατότητες διαχείρισης των Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) της χώρας, αναφορικά με τη δημιουργία δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, ως εναλλακτικές λύσεις προτείνονται και αξιολογούνται η ΜΗΔΕΝΙΚΗ, δηλαδή η συνέχιση της υφιστάμενης κατάστασης, που είναι η υγειονομική ταφή και άλλες τέσσερες που αφορούν την ενεργειακή αξιοποίηση των ΑΕΠΥ με την ίδια τεχνολογία, δηλαδή την τεχνολογία της καύσης με συστήματα κινούμενης σχάρας.
Θεωρούμε ελλιπή την αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων για την διαχείριση των ΑΕΠΥ, αναφορικά με τη δημιουργία δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, διότι :
1ον . Δεν εξετάστηκε και δεν αξιολογήθηκε και κάποιο άλλο σενάριο που να αφορούσε κάποια συνδυαστική μέθοδο (εκτός καύσης) από αυτές που ορίζει η πυραμίδα ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων, στο άρθρο 4 της οδηγίας πλαίσιο 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου και οι οποίες είναι με σειρά προτεραιότητας :
- Η πρόληψη
- Η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση
- Η ανακύκλωση
- Άλλου είδους ανάκτηση πχ ανάκτηση ενέργειας (προτεινόμενο σενάριο της υπόψη ΣΜΠΕ ανάκτηση ενέργειας από καύση)
- Διάθεση (υγειονομική ταφή)
2ον . Δεν εξετάστηκε και δεν αξιολογήθηκε το σενάριο για την δημιουργία μικρότερων μονάδων και πιο συγκεκριμένα μία ανά Περιφέρεια, που θα κάλυπταν μόνο τις τοπικές ανάγκες και πιθανά θα είχαν μικρότερο λειτουργικό κόστος και σίγουρα μειωμένες εκπομπές CO2, άλλων ρύπων και θορύβου, λόγω του περιορισμού των οδικών μεταφορών των απορριμμάτων από άλλες περιοχές.
γ) Στο κεφάλαιο 7 όπου εξετάζεται, σε στρατηγικό επίπεδο η περιβαλλοντική διάσταση του θέματος, παρουσιάζεται η μεθοδολογία εκτίμησης των επιπτώσεων για να διαγνωσθούν οι ενδεχόμενες επιπτώσεις από τη δημιουργία του δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης (ΑΕΠΥ) στο περιβάλλον και στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της εκτίμησης και η τεκμηρίωσή τους.
Η μεθοδολογική προσέγγιση για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο 9, βασίστηκε στην αναζήτηση βιβλιογραφικών πληροφοριών, σε στρατηγικές μελέτες άλλων χωρών και στην ανάλυση των διαθέσιμων περιβαλλοντικών πληροφοριών.
Θεωρούμε ότι η μεθοδολογία εκτίμησης είναι ελλιπής, γιατί δεν αναζητήθηκαν ή σε κάθε περίπτωση δεν παρατίθενται στο κείμενο της ΣΜΠΕ κρίσιμα στοιχεία και κατά συνέπεια και τα αποτελέσματα της εκτίμησης και η τεκμηρίωσή τους δεν έχουν την αξιοπιστία που απαιτείται για ένα τέτοιο έργο.
Πιο συγκεκριμένα:
1ον . Ο μελετητής προκειμένου να διαγνώσει και να αξιολογήσει ενδεχόμενες επιπτώσεις από την υλοποίηση του σχεδίου θεωρεί ότι τα Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ), από τα οποία θα προέλθουν τα Απορριμματογενή Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) που θα οδηγηθούν στην καύση, είναι αμιγώς ΑΣΑ.
Θεωρούμε ότι η παραδοχή αυτή δεν είναι απόλυτη και μπορεί να μην ισχύει, γιατί είναι πολύ πιθανό στους κάδους των ΑΣΑ να γίνεται παράτυπη αποκομιδή και άλλων αποβλήτων, πχ βιομηχανικών.
Η πρόσμιξη των πιθανών αυτών αποβλήτων με τα ΑΣΑ δημιουργεί πολτοποιημένα επιμολυσμένα απόβλητα τα οποία δε μπορούν να διαχωριστούν και άρα τα δευτερογενή καύσιμα που θα προκύψουν θα είναι πολύ πιο επικίνδυνα όσον αφορά τις τοξικές ουσίες που θα περιέχουν. Αυτό το γεγονός θα επηρεάσει, με την έκλυση των αέριων ρύπων και τα υπολείμματα της καύσης τους, σε μεγαλύτερο βαθμό αρκετές περιβαλλοντικές παραμέτρους, τόσο του φυσικού περιβάλλοντος πχ αέρας, έδαφος, όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος πχ ανθρώπινη υγεία.
2ον . Για την καλύτερη αξιολόγηση των επιπτώσεων θα έπρεπε να αναζητηθούν στοιχεία, από περιοχές που υλοποιήθηκαν τέτοιας φύσης έργα, τόσο από άλλες χώρες, όσο και από παρόμοια έργα στην Ελλάδα π.χ. τσιμεντοβιομηχανίες, που να δείχνουν στην πράξη τις επιπτώσεις της υλοποίησης, τόσο στο φυσικό, όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον.
Τέτοια στοιχεία για παράδειγμα μπορεί να είναι οι ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης περιβαλλοντικών δεικτών, για να φανεί εάν οι προβλέψεις σχεδιασμού επαληθεύονται, επιδημιολογικές μελέτες, για να δούμε εάν η υλοποίηση των έργων έχει επηρεάσει την υγεία του πληθυσμού και κοινωνικο-οικονομικές μελέτες που να δείχνουν εάν έχει επηρεαστεί η ποιότητα ζωής και η πυκνότητα του τοπικού πληθυσμού και επίσης αν έχει επηρεαστεί η ανταγωνιστικότητα των τοπικών προϊόντων πχ αγροτικών και γενικότερα η πορεία όλων των κλάδων της τοπικής οικονομίας.
Τέτοια στοιχεία δεν παρατίθενται στο κείμενο της ΣΜΠΕ. Γιατί;
Στο κεφάλαιο 11 και συγκεκριμένα στο παράρτημα ΙΔ παρατίθενται μεν διεθνή παραδείγματα, αλλά περιγράφονται μόνο τα χαρακτηριστικά των μονάδων σε επίπεδο σχεδιασμού.
Επαναλαμβάνοντας, δεν συμφωνούμε επί της αρχής, με την υλοποίηση ενός τέτοιου έργου και απέχουμε από τη διαδικασία διαβούλευσης της ΣΜΠΕ, παρ’ όλο που τη μελετήσαμε διεξοδικά. Με τη στάση μας αυτή, αρνούμαστε να νομιμοποιήσουμε τη διαδικασία της διαβούλευσης και επιφυλασσόμαστε ως συνδυασμός για οποιαδήποτε άλλη ενέργεια χρειαστεί, προκειμένου να αποτραπεί η υλοποίηση μονάδας καύσης απορριμμάτων στην ΠΕ Κοζάνης και γενικότερα σε περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.
Κλείνοντας να επισημάνουμε για άλλη μία φορά, ότι από την ημέρα που ανακοινώθηκε η απόφαση για την απολιγνιτοποίηση, ακούμε για πακτωλό χρημάτων που θα έρθει στην περιοχή, για την υλοποίηση αναπτυξιακών παραγωγικών δραστηριοτήτων που θα διαμορφώσουν το νέο αειφόρο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο της Δυτικής Μακεδονίας και τέτοιες επενδύσεις δεν έχουμε δει ακόμα.
Αντί αυτού, βλέπουμε επενδύσεις να ματαιώνονται και ιδιαίτερη σπουδή και εγρήγορση σε έργα περιβαλλοντικής υποβάθμισης και περαιτέρω απαξίωσης της περιοχής μας.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ ΛΟΙΠΟΝ ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΟΛΙΤΩΝ ΜΑΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΗΣ ΣΜΠΕ ΚΑΙ Η ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΑΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΥΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΚΑΙ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ.
